دانستن کاربردهای یخ خشک ، خواص آن و اقدامات ایمنی برای جابجایی یخ برای تعداد فزاینده ای از صنایع و مشاغل مفید است. اهمیت یخ خشک در سال های اخیر با توجه به خواص منحصر به فرد و به تبع آن موارد استفاده از آن افزایش یافته است. در مرکز این افزایش کاربردها، توانایی آن برای تصعید ، یعنی رفتن از حالت جامد به گاز بدون عبور از حالت مایع است. در عین حال، افزایش استفاده از یخ خشک نیز باید زمینه دسترسی بیشتر به تجهیزات ذخیره سازی مناسب، از جمله تجهیزات برودتی سفارشی مهیا شود. سناریویی که منجر به افزایش استفاده از گازهای فنی و گازهای غذایی نیز شده است.
بنابراین، در دسترس بودن تجهیزات ذخیره سازی برودتی، حمل و نقل ایمن یخ خشک را تسهیل می کند، زیرا به شرایط خاصی نیاز دارد. تا حدی به لطف این نوع راه حل است که بازار یخ خشک رشد قابل توجهی را تجربه می کند ، که انتظار می رود در سال های آینده ادامه یابد.
یخ خشک
یخ خشک چیست؟
اساساً یخ خشک دی اکسید کربن (CO2) در حالت جامد است .این ترکیب در دمای بسیار پایین در حالت جامد باقی می ماند . برای انجام این کار، فرآیند تولید شامل فشرده سازی و خنک کردن CO2 به حالت گازی است. بعداً در فشار اتمسفر منبسط می شود، جامد می شود و به حالت یخ خشک می رسد که به آن معروف است. سپس این عنصر با استفاده از یک محفظه به صورت هیدرولیکی فشرده می شود ، به طوری که به بلوک ها یا گلوله ها برای استفاده راحت تر تبدیل می شود.
ویژگی های یخ خشک
دمای فوق‌العاده پایین (۷۸.۵- درجه سانتیگراد، 109.3 – درجه فارنهایت)، سردترین ماده سرمازای موجود برای مصارف عمومی است. برای انجماد سریع مواد غذایی، نمونه‌های پزشکی و صنعتی ایده‌آل است.
تصعید : در دمای اتاق، یخ خشک تصعید می‌شود و مستقیماً از حالت جامد به گاز تبدیل می‌شود. مانند یخ معمولی ذوب نمی‌شود، بلکه مستقیماً به گاز CO₂ تبدیل می‌شود. هیچ مایعی بر جای نمی‌گذارد؛ بنابراین برای حمل‌ونقل مواد حساس (مثل تجهیزات الکترونیکی) مناسب است.
غیرسمی و غیراشتعال‌زا: غلظت CO2 آزاد شده از یخ خشک سمی نیست، اگرچه باید در مناطقی با تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گاز استفاده شود. برای انسان در مقادیر معمول بی‌خطر است (البته در فضای بسته ممکن است خطر خفگی ایجاد کند). در تماس با آتش مشتعل نمی‌شود.
اثر ضدباکتری و ضدقارچ: گاز CO₂ منتشرشده از یخ خشک، محیط را برای رشد میکروارگانیسم‌ها نامناسب می‌کند. در صنایع غذایی و دارویی برای افزایش ماندگاری محصولات استفاده می‌شود.
چگالی بالا (۱.۵۶ گرم بر سانتیمتر مکعب): سنگین‌تر از یخ معمولی است و انرژی سرمایی بیشتری دارد. برای خنک‌کردن طولانی‌مدت (مثل حمل داروهای واکسن) مناسب است.
عاری از رطوبت: برخلاف یخ معمولی، رطوبت ایجاد نمی‌کند. برای خشک‌کردن سریع قطعات صنعتی یا تمیزکاری تجهیزات الکترونیکی مفید است.
ذخیره سازی تخصصی و طول عمر ذخیره‌سازی بالا: نگهداری یخ خشک به اقدامات احتیاطی خاصی نیاز دارد، مانند یک ظرف عایق برای به حداقل رساندن تلفات دما و تصعید ناخواسته، و همچنین تهویه کافی. به همین ترتیب، از تماس مستقیم با پوست باید اجتناب شود، زیرا می تواند باعث سوختگی ناشی از سرمازدگی شود.در شرایط مناسب (ظروف عایق‌دار)، تا ۳-۵ روز پایدار می‌ماند. برای حمل‌ونقل مواد غذایی و پزشکی به مناطق دورافتاده کاربردی است.
سازگاری با محیط زیست: گاز CO₂ منتشرشده از آن، همان دی‌اکسید کربن موجود در جو است (البته باید از انتشار کنترل‌شده استفاده کرد). جایگزین مناسبی برای مواد شیمیایی مضر در فرآیندهای تمیزکاری است.
فرمول یخ خشک
فرمول شیمیایی یخ خشک CO2 است که نشان می دهد:
از اتم های کربن (C) و اتم های اکسیژن (O) تشکیل شده است .
در هر مولکول دی اکسید کربن دو اتم اکسیژن وجود دارد
تفاوت بین یخ معمولی و یخ خشک
1.دمای
دمای یخ خشک بسیار کمتر از یخ معمولی است. بنابراین، اگر یخ خشک در حدود -78.5 درجه سانتیگراد (109.3- درجه فارنهایت) تصعید شود، یخ معمولی در 0 درجه سانتیگراد (32 درجه فارنهایت) منجمد می شود.
تا حدودی به همین دلیل است که یخ خشک به طور موثر برای کاربردهای تبرید و انجماد سریع استفاده می شود.
علاوه بر این، باید توجه داشت که یخ خشک تصعید می‌شود و مستقیماً از حالت جامد به حالت گازی می‌رود (در مقایسه با یخ معمولی که با گرم شدن ذوب می‌شود و به آب مایع تبدیل می‌شود). این ویژگی دیگر یخ خشک را در اولویت عملیات تبرید و انجماد قرار داده است که می خواهد از ضایعات مایع جلوگیری کند .
2.مدت زمان و مقاومت
یخ خشک در شرایط عادی جوی و محیطی عمر محدودی دارد ، بنابراین باید در ظروف خاصی نگهداری شود. از طرف دیگر یخ معمولی می تواند بیشتر از یخ خشک دوام بیاورد، به خصوص اگر در محیط سرد نگهداری شود.
در عین حال، یخ خشک معمولاً شکننده‌تر از یخ معمولی است، زیرا در صورت ضربه زدن یا دست زدن به آن به راحتی می‌شکند.
کاربرد های یخ خشک
1. نگهداری و حمل مواد غذایی فاسدشدنی
یخ خشک به دلیل دمای بسیار پایین (۷۸.۵- درجه سانتیگراد) و خاصیت تصعید، برای نگهداری و حمل مواد غذایی فاسدشدنی مانند گوشت، ماهی و محصولات لبنی ایده‌آل است. این ماده بدون ایجاد رطوبت، مواد غذایی را در دمای پایین نگه می‌دارد و از فساد آنها جلوگیری می‌کند. برای ارائه خنک کننده شدید و یکنواخت بدون باقی ماندن هیچ گونه مایعی متمایز است.
2.سردسازی سریع مواد غذایی قبل از بسته‌بندی:
در خطوط تولید مواد غذایی، از یخ خشک برای سردکردن سریع محصولات قبل از بسته‌بندی استفاده می‌شود. این روش به حفظ طعم، رنگ و بافت مواد غذایی کمک کرده و زمان فرآیند را کاهش می‌دهد.
3.نگهداری واکسن‌ها و داروهای حساس:
یخ خشک برای حمل و نگهداری واکسن‌ها، داروهای بیولوژیکی و نمونه‌های پزشکی که به دمای بسیار پایین نیاز دارند، استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند دمای مورد نیاز را برای روزها حفظ کند.
4. انتقال نمونه های بیولوژیکی و اعضای بدن:
برای حمل اعضای اهدایی و نمونه‌های آزمایشگاهی حساس، یخ خشک محیطی استریل و با دمای پایین فراهم می‌کند که از تخریب نمونه‌ها جلوگیری می‌نماید.
5.خنک‌کاری راکتورهای شیمیایی:
در صنایع شیمیایی، از یخ خشک برای کنترل دمای راکتورها در واکنش‌های گرمازا استفاده می‌شود. این کار از وقوع واکنش‌های ناخواسته جلوگیری می‌کند.
6.جداسازی مواد در فرآیندهای شیمیایی:
یخ خشک در فرآیندهای تقطیر و خالص‌سازی مواد شیمیایی کاربرد دارد، چرا که می‌تواند به جداسازی اجزای مختلف کمک کند.
7.تمیزکاری سطوح با روش یخ خشک بلاستینگ:
در این روش، ذرات یخ خشک با فشار هوا به سطح پاشیده می‌شوند. این تکنیک برای تمیزکردن تجهیزات صنعتی، ماشین‌آلات و حتی نمای ساختمان‌ها بدون آسیب رساندن به سطح زیرین استفاده می‌شود.
8.پاک‌کردن تجهیزات صنعتی بدون نیاز به آب:
یخ خشک برای تمیزکاری تجهیزات الکتریکی و مکانیکی که نمی‌توان با آب تمیز کرد، مناسب است. این روش هیچ رطوبتی بر جای نمی‌گذارد.
9.تست تجهیزات الکترونیکی در دمای پایین:
تولیدکنندگان قطعات الکترونیکی از یخ خشک برای تست عملکرد محصولات در شرایط دمایی شدید استفاده می‌کنند تا از کیفیت آنها در محیط‌های مختلف اطمینان حاصل کنند.
10.تمیزکاری بردهای الکترونیکی:
یخ خشک می‌تواند گردوغبار و آلودگی‌های روی بردهای الکترونیکی را بدون آسیب زدن به قطعات حساس، پاک کند.
11.انقباض فلزات برای نصب راحت‌تر:
در صنعت ساخت‌وساز، از یخ خشک برای سردکردن و منقبض کردن قطعات فلزی استفاده می‌شود تا نصب آنها راحت‌تر انجام شود.
12.تثبیت موقت سازه‌های فلزی:
برای تعمیرات موقت یا تنظیم دقیق سازه‌های فلزی، یخ خشک می‌تواند به تثبیت موقت قطعات کمک کند.
13.کنترل آفات انباری:
گاز CO₂ حاصل از تصعید یخ خشک، محیط را برای حشرات و آفات نامناسب می‌کند و به کنترل طبیعی آفات در انبارها کمک می‌نماید.
14.افزایش عمر محصولات کشاورزی:
در سردخانه‌های محصولات کشاورزی، یخ خشک با کاهش دما و کنترل اتمسفر، به افزایش ماندگاری میوه‌ها و سبزیجات کمک می‌کند.
15.جداسازی قالب‌های پلاستیکی:
در صنعت پلاستیک، از یخ خشک برای سردکردن سریع و جداسازی آسان قالب‌های پلاستیکی استفاده می‌شود.
16.خنک‌کاری سریع محصولات پلاستیکی:
برای تولید محصولات پلاستیکی با کیفیت بالا، یخ خشک می‌تواند فرآیند خنک‌کاری را تسریع بخشد.
17.تمیزکاری ماشین‌آلات چاپ:
در صنعت چاپ، یخ خشک برای پاک‌کردن مرکب و آلودگی‌های ماشین‌آلات چاپ بدون آسیب رساندن به آنها استفاده می‌شود.
18.خشک‌کردن سریع مرکب چاپ:
یخ خشک می‌تواند به خشک‌شدن سریع‌تر مرکب‌های چاپ کمک کند و زمان تولید را کاهش دهد.
19.تحقیق علمی ایجاد محیط‌های فوق سرد برای آزمایش‌ها:
چندین فرآیند تحقیقاتی علمی برای پیشرفت خود به یخ خشک متکی هستند. این مورد در مورد نگهداری نمونه در دماهای پایین است که نقش مهمی در اکولوژی، زیست شناسی مولکولی یا شیمی و سایر موارد ایفا می کند.
20.کاربردهای دیگر
یخ خشک همچنین در رویدادها و تولیدات تئاتری استفاده می شود ، زیرا به ایجاد جلوه های مه در طول فرآیند تصعید کمک می کند. از دیگر کاربردهای یخ خشک می توان به کنترل آفات و اطفای حریق اشاره کرد .
خطرات
خطر تماس و سوختگی سرمایی (Cold Burns):
در -109 درجه فارنهایت (79- درجه سانتیگراد)، تماس پوست با یخ خشک می تواند منجر به سرمازدگی شدید شود. سلول های پوست خیلی سریع یخ می زنند و آسیب می بینند. این آسیب شبیه به سوختگی حرارتی است و می‌تواند به بافت‌های زیرین پوست نفوذ کند. برای پیشگیری همیشه باید از دستکش‌های مخصوص ضدسرما و ابزارهای مناسب هنگام جابجایی یخ خشک استفاده شود. در صورت تماس پوست، ناحیه آسیب دیده را فوراً با آب ولرم شستشو دهید و از مالش آن خودداری کنید.
خطر خفگی (Asphyxiation Hazard):
یخ خشک در هر دمایی بالاتر از -109 درجه فارنهایت تصعید می یابد (از جامد به گاز تبدیل می شود). این باعث آزاد شدن حجم قابل توجهی از CO2 (1 پوند جامد = 250 لیتر گاز) می شود که باعث سرگیجه، سردرد، مشکل در تنفس، از دست دادن هوشیاری و مرگ می شود. این امر به ویژه در فضاهای بدون تهویه یا محدود قابل توجه است. در محیط‌های سربسته حتماً از سیستم‌های تهویه قوی و مانیتورینگ اکسیژن استفاده نمایید.
انفجار ظروف نگهدارنده (Container Explosion):
به دلیل انتشار سریع حجم زیادی از گاز CO2، هر یخ خشکی که در یک ظرف دربسته ذخیره می شود می تواند ظرف را تحت فشار قرار دهد. با توجه به زمان کافی در دمای معمولی اتاق، اگر گاز نتواند از آن خارج شود، چنین ظرفی ممکن است به شدت پاره شود. ذخیره‌سازی یخ خشک در ظروف دربسته کاملاً خطرناک است، زیرا گاز CO₂ حاصل از تصعید فشار زیادی ایجاد می‌کند. این فشار می‌تواند باعث ترکیدن ظروف شیشه‌ای یا فلزی شود. همیشه از ظروف مخصوص یخ خشک با طراحی مناسب برای خروج گاز استفاده کنید. ظروف باید دارای دریچه‌های تخلیه فشار باشند و هرگز بیش از ۸۰٪ ظرفیت پر نشوند.
آسیب به سیستم تنفسی (Respiratory Damage):
استنشاق غلظت‌های بالای گاز CO₂ می‌تواند باعث تحریک ریه‌ها، سرفه، تنگی نفس و در موارد شدید ادم ریوی شود. در محیط‌های پر از گاز CO₂ حتماً از ماسک‌های تنفسی با فیلتر مخصوص یا دستگاه‌های تنفسی مستقل استفاده کنید. علائم مسمومیت با CO₂ شامل سردرد، سرگیجه و تنفس سریع است که در صورت مشاهده باید فوراً محیط را ترک کرد.
آسیب به تجهیزات الکترونیکی (Electronic Equipment Damage):
تماس مستقیم یخ خشک با قطعات الکترونیکی می‌تواند باعث ترک خوردن بردها، شکستن قطعات سرامیکی و ایجاد شبنم روی مدارها هنگام گرم شدن شود. برای تست دمای پایین تجهیزات الکترونیکی، باید از محفظه‌های کنترل‌شده استفاده کرد. هرگز یخ خشک را مستقیماً روی بردهای الکترونیکی قرار ندهید و از تغییرات ناگهانی دما جلوگیری کنید.
خطرات در حمل و نقل (Transportation Risks):
حمل یخ خشک در وسایل نقلیه سربسته بدون تهویه مناسب می‌تواند خطرناک باشد. گاز CO₂ سنگین‌تر از هوا است و می‌تواند در کف وسیله نقلیه جمع شود. همیشه وسیله نقلیه باید دارای تهویه مناسب باشد و راننده باید از علائم کاهش اکسیژن آگاه باشد. برای حمل‌ونقل طولانی‌مدت از ظروف عایق‌دار مخصوص استفاده کنید.
واکنش‌های شیمیایی خطرناک (Hazardous Chemical Reactions):
یخ خشک در تماس با برخی مواد شیمیایی مانند بازهای قوی یا فلزات فعال می‌تواند واکنش‌های شدید ایجاد کند. برای مثال، تماس با سدیم هیدروکسید می‌تواند باعث تولید گرما و گازهای سمی شود. همیشه MSDS مواد شیمیایی را بررسی کنید و از ذخیره‌سازی یخ خشک در نزدیکی مواد ناسازگار خودداری نمایید.
خطرات در کاربردهای پزشکی (Medical Application Risks):
استفاده نادرست از یخ خشک در پزشکی می‌تواند باعث انجماد بافت‌های زنده شود. در مواردی مانند کرایوتراپی، باید دقت شود که یخ خشک فقط به ناحیه مورد نظر اعمال شود. همچنین گاز CO₂ در محیط‌های بیمارستانی می‌تواند برای بیماران تنفسی خطرناک باشد. همیشه از دستورالعمل‌های پزشکی برای استفاده از یخ خشک پیروی کنید.
خطرات در کاربردهای تفریحی (Recreational Hazards):
استفاده از یخ خشک برای ایجاد جلوه‌های مه‌آلود در مهمانی‌ها می‌تواند خطرناک باشد اگر در فضای بسته انجام شود. همچنین قرار دادن یخ خشک در نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث سوختگی داخلی شود. هرگز یخ خشک را در ظروف دربسته برای ایجاد جلوه استفاده نکنید و به مهمانان در مورد خطرات آن هشدار دهید. برای کاربردهای تفریحی حتماً از متخصصان کمک بگیرید.
موارد احتیاط
قبل از شروع کار :
برگه اطلاعات ایمنی را مرور کنید: یخ خشک (دی اکسید کربن، جامد) [CAS No. 124-38-9]
با روش های اضطراری آشنا باشید.
باموادی که یخ خشک با آنها ناسازگار است آشنا شوید.
فقط از مقدار مورد نیاز در آن زمان استفاده کنید.
قبل از شروع کار، حتماً از کافی بودن سیستم تهویه مطمئن شوید. در محیط‌های بسته از فن‌های تخلیه قوی استفاده کنید و ترجیحاً کار با یخ خشک را در فضای باز انجام دهید.
دستکش‌های عایق ضدسرما، عینک ایملی، ماسک صورت و لباس آستین بلند ضروری است. از کفش‌های بسته و مقاوم استفاده کنید.
از ظروف مخصوص یخ خشک با عایق‌بندی مناسب استفاده کنید. ظروف باید دارای دریچه تخلیه فشار باشند و هرگز کاملاً پر نشوند.
در محیط‌های سربسته حتماً از دستگاه‌های سنجش غلظت CO₂ و اکسیژن استفاده کنید. حداقل سطح اکسیژن قابل قبول ۱۹.۵٪ است.
محل نگهداری یخ خشک باید خشک، خنک و دارای تهویه مناسب باشد. از قرار دادن آن در نزدیکی مواد شیمیایی ناسازگار خودداری کنید.
تمام افرادی که با یخ خشک کار می‌کنند باید آموزش دیده باشند. پروتکل‌های اضطراری و کمک‌های اولیه را به همه آموزش دهید.
کیت کمک‌های اولیه مخصوص سوختگی‌های سرمایی را آماده داشته باشید. محلول‌های شستشوی چشم و پوست باید در دسترس باشد.
منطقه کار با یخ خشک را با نوارهای خطر علامت‌گذاری کنید. افراد غیرمجاز نباید به منطقه دسترسی داشته باشند.
سطح کار باید تمیز، خشک و عاری از مواد قابل اشتعال باشد. از میزهای مقاوم در برابر دمای پایین استفاده کنید.
کپسول آتش‌نشانی مناسب را در دسترس قرار دهید. توجه کنید که CO₂ خود می‌تواند در مواردی باعث تشدید آتش سوزی شود.
بر روی تمام ظروف حاوی یخ خشک برچسب‌های هشداردهنده نصب کنید. اطلاعات ایمنی باید به وضوح قابل مشاهده باشد.
برای دفع یخ خشک برنامه‌ریزی کنید. اجازه دهید در محیط باز و با تهویه مناسب تصعید شود. هرگز آن را در سطل زباله دربسته نیندازید.
اگر دچار مشکلات تنفسی هستید، از کار با یخ خشک خودداری کنید. زنان باردار و افراد با سیستم ایمنی ضعیف باید احتیاط بیشتری کنند.
کیت تشخیص نشت گاز CO₂ را آماده داشته باشید. این دستگاه باید قادر به تشخیص غلظت‌های بالای ۵۰۰۰ ppm باشد.
در حین کار :
کنترل مستمر تهویه محیط:
تمام عملیات را در یک منطقه با تهویه مناسب انجام دهید. هر ۳۰ دقیقه سیستم تهویه را بررسی کنید. از عملکرد صحیح فن‌های تخلیه مطمئن شوید. در صورت احساس سنگینی هوا فوراً محیط را ترک کنید
استفاده مداوم از تجهیزات حفاظتی: از تماس پوست با یخ خشک خودداری کنید. این می تواند منجر به سرمازدگی شود. از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنید. دستکش‌های کرایوژنیک را هرگز خارج نکنید.
عینک ایمنی باید همیشه روی چشم باشد. ماسک صورت را در تمام مدت کار حفظ کنید.
کفش های پنجه بسته بپوشید که پاها را بپوشاند
یک کت آزمایشگاهی یا لباسی بپوشید که مچ پا را بپوشاند
از محافظ چشم مناسب، از جمله عینک و/یا محافظ صورت استفاده کنید. در صورت امکان از انبر برای نگهداری یخ خشک استفاده کنید.
از دستکش های گشاد و عایق حرارتی (مانند چرم یا پارچه) برای نگهداری یخ خشک به صورت دستی استفاده کنید. دستکش های معاینه نیتریل محافظت کافی را ایجاد نمی کنند. اگر یک دستکش نیتریل هنگام پوشیدن آن با یخ خشک تماس پیدا کند، ممکن است روی دست شما یخ بزند و برداشتن آن بسیار سخت باشد. هرگز با دست خالی از یخ خشک استفاده نکنید.
قبل از هر بار استفاده، دستکش ها باید به طور کامل بازرسی شوند. از پوشیدن یا استفاده از دستکش های آسیب دیده خودداری کنید.
از مواد و ظروف مناسب برای استفاده از یخ خشک استفاده کنید و از ناسازگاری های احتمالی آگاه باشید:
هرگز یخ خشک را در ظرف محکم بسته شده یا هر ظرفی با درب پیچ که هوا را خارج نمی کند، نگهداری نکنید. استایروفوم یک ماده ذخیره سازی مناسب است زیرا هم عایق است و هم هوابند نیست. هنگامی که به گاز دی اکسید کربن تصعید می شود، فشار گاز به شدت افزایش می یابد. این انبساط باعث انبساط یک محفظه دربسته و احتمالاً به شدت پارگی می شود.
یخ خشک را در ظروف فلزی، پلاستیکی یا شیشه ای نگهداری نکنید، مگر اینکه ظرف به طور خاص برای استفاده با یخ خشک رتبه بندی شده باشد. دمای بسیار سرد احتمالا این ظروف را می شکند یا می شکند.
نظارت بر غلظت گاز CO₂: مانیتور گاز را در ناحیه تنفس نصب کنید (ارتفاع ۱.۵ متری) . هشدار دستگاه در غلظت ۵۰۰۰ ppm را جدی بگیرید . هر ۱۵ دقیقه میزان اکسیژن را چک کنید.
حمل و نقل ایمن مواد: از انبرک‌های عایق دار استفاده کنید. حداکثر مقدار حمل دستی ۵ کیلوگرم رعایت شود. برای مقادیر بیشتر از چرخ دستی مخصوص استفاده نمایید
پیشگیری از تماس پوستی: هر ۲۰ دقیقه دستکش‌ها را از نظر آسیب بررسی کنید. در صورت پارگی دستکش فوراً تعویض شود. از تماس یخ خشک با نقاط حساس بدن خودد
پس از اتمام کار :
در مکانی با تهویه مناسب مانند هود بخار قرار دهید تا باقیمانده یخ تصعید شود.
هرگز یخ خشک را در سطل زباله یا ظرف زباله های شیمیایی نیندازید.
هرگز یخ خشک را در سینک، توالت یا وسایل دیگر نیندازید. اختلاف دما می تواند به لوله کشی آسیب برساند
برگرداندن ظرف به انبار:همیشه یخ خشک را در مکانی با تهویه مناسب نگهداری کنید.
مقادیر زیاد را ذخیره نکنید.
ظروف را در داخل هود بدون اطمینان از جریان هوای مناسب در هود نگهداری نکنید.
یخ خشک را در مناطق بسته با تهویه محدود نگهداری نکنید/استفاده نکنید. این شامل اتاق‌های سرد، یخچال‌های پیاده‌روی، اتاق‌های محیطی، و یخچال/فریزر می‌شود.
یخ خشک را در مناطق باز بدون مراقبت رها نکنید.
در ظروف اصلی یا سایر ظروف مناسب نگهداری شود.
دور از موارد ناسازگار ذخیره کنید.
قبل از خروج از آزمایشگاه دستها و ساعدها را با آب و صابون کاملاً بشویید.
کمک های اولیه
درمان اورژانسی در صورت تماس پوست یا چشم با مایع یا بخار برودتی به شرح زیر است:
1.سوختگی سرمایی (Frostbite)
علائم: سفتی پوست، رنگ پریدگی، بی‌حسی
اقدامات:
فوراً ناحیه را با آب ولرم (نه داغ) بشویید (۳۸-۴۲°C)
از مالش یا گرم کردن سریع خودداری کنید
بانداژ استریل و خشک روی ناحیه قرار دهید
هرگز از حرارت خشک استفاده نکنید.
اگر لباس با مایع آغشته شد، باید در اسرع وقت آن را درآورید و ناحیه آسیب دیده را مانند بالا با آب سرد بشویید.
در جایی که لباس تا پوست زیرین منجمد شده است، باید آب سرد روی آن قسمت ریخته شود، اما تا زمانی که لباس کاملا آزاد نشده است، نباید تلاشی برای درآوردن لباس انجام شود.
پوست سرمازده را مالش ندهید زیرا ممکن است آسیب بافتی رخ دهد. در یک حمام گرم که دمای آن بالاتر از 105 درجه فارنهایت (40 درجه سانتیگراد) نباشد قرار دهید.
مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید
2.مسمومیت با CO₂ (Hypercapnia)
علائم: سرگیجه، تنفس سریع، سردرد، گیجی
اقدامات:
اگر بخارات سرد استنشاق شده است، فرد را به هوای گرم و تازه منتقل کنید.
اگر نفس نمی‌کشد، CPR را آغاز کنید
اکسیژن مکمل با غلظت بالا تجویز شود
در صورت بیهوشی، وضعیت ریکاوری را حفظ کنید
3.آسیب چشمی
علائم: قرمزی، درد شدید، تورم پلک
اقدامات:
چشم را با آب ولرم به مدت ۱۵ دقیقه بشویید
پلک را باز نگه دارید تا تمام ذرات خارج شود
از مالش چشم خودداری کنید
با بانداژ استریل بپوشانید و به چشم پزشک مراجعه کنید
4.خفگی (Asphyxiation)
علائم: کبودی لب‌ها، از دست دادن هوشیاری
اقدامات:
نجات‌دهنده ابتدا از ایمنی محیط مطمئن شود
مصدوم را به منطقه دارای اکسیژن منتقل کنید
اگر تنفس ندارد، CPR را شروع کنید
تا رسیدن اورژانس اکسیژن دهید
5.شوک سرمایی (Hypothermia)
علائم: لرز، کاهش هوشیاری، نبض ضعیف
اقدامات:
– مصدوم را به محیط گرم منتقل کنید
– لباس‌های مرطوب را درآورید
– با پتو گرم کنید (نه حرارت مستقیم)
– نوشیدنی گرم (نه الکلی) به آرامی بدهید
6.آسیب تنفسی
علائم: سرفه، خس‌خس سینه، تنگی نفس
اقدامات:
فرد را در وضعیت نشسته قرار دهید
یقه لباس را شل کنید
از اکسیژن مکمل استفاده کنید
اگر علائم شدید است، فوراً به اورژانس اطلاع دهید
7.بریدگی توسط یخ خشک
علائم: خونریزی، بریدگی عمیق
اقدامات:
با گاز استریل فشار مستقیم وارد کنید
عضو آسیب دیده را بالا نگه دارید
در صورت عمیق بودن زخم، از بخیه استفاده شود
ضدعفونی با بتادین یا محلول نمکی
8.واکنش آلرژیک
علائم: کهیر، تورم صورت، مشکل تنفسی
اقدامات:
عامل محرک را حذف کنید
آنتی‌هیستامین خوراکی بدهید
در موارد شدید اپی‌نفرین تزریق کنید
وضعیت تنفس را کنترل کنید
9.افت فشار خون
علائم: سرگیجه، رنگ پریدگی، تعریق
اقدامات:
مصدوم را به پشت بخوابانید
پاها را ۳۰ سانتیمتر بالا ببرید
مایعات گرم بنوشاند
از ایستادن ناگهانی جلوگیری کنید
10.تشنج ناشی از کمبود اکسیژن
علائم: انقباض عضلات، کف کردن دهان
اقدامات:
مصدوم را از اشیاء خطرناک دور کنید
سر را به پهلو بچرخانید
زمان تشنج را ثبت کنید
پس از تشنج وضعیت ریکاوری را حفظ کنید
11.سوختگی شیمیایی
شستشوی ۲۰ دقیقه‌ای با آب جاری
پانسمان استریل و خشک
شکستگی ناشی از لغزش
عضو را بی‌حرکت کنید
از آتل استفاده نمایید
12.بلع یخ خشک
هرگز استفراغ نکنید
فوراً به اورژانس مراجعه کنید
13.آسیب قرنیه
شستشوی چشم با محلول سالین
پوشاندن هر دو چشم
14.سنکوپ
پاها را بالا ببرید
هوای تازه برسانید
15.شوک آنافیلاکسی
تزریق اپی‌نفرین
فوراً با اورژانس تماس بگیرید
تجهیزات ضروری جعبه کمک‌های اولیه یخ خشک:
۱. دستکش عایق سرمایی
۲. محلول شستشوی چشم
۳. پانسمان استریل
۴. باند سه‌گوش
۵. پماد سوختگی
۶. ماسک اکسیژن
۷. کیسه آب گرم
۸. دماسنج پزشکی
۹. قیچی ایمنی
۱۰. پتو نجات
————————————————–
منابع:
کتاب “Emergency Care for Hazardous Materials Exposure” (تألیف A. Stutz et al.)
