تفاوت اکسیژن طبی و صنعتی
در این مقاله به بررسی تفاوت میان اکسیژن طبی و صنعتی پرداخته می‌شود. اکسیژن، عنصری شیمیایی با نماد O و عدد اتمی ۸ در جدول تناوبی، گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است که یکی از اجزای اصلی هوا را تشکیل می‌دهد.
این گاز برای حیات انسان‌ها و حیوانات ضروری است و در فرایند تنفس وارد بدن می‌شود. علاوه بر این، اکسیژن در واکنش‌های شیمیایی مانند احتراق، متابولیسم، اکسیداسیون، ترکیب و تجزیه، نقش کلیدی ایفا می‌کند.
روش‌های تولید اکسیژن
تولید اکسیژن با استفاده از روش‌های گوناگون انجام می‌شود که برخی از متداول‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱. الکترولیز آب
در این روش، جریان الکتریکی باعث تجزیه آب به دو عنصر هیدروژن و اکسیژن می‌شود. این روش در صنایع شیمیایی و فضایی کاربرد دارد.
۲. جداسازی هوا در واحد تفکیک هوا (ASU)
این روش شامل تبدیل هوا به مایع با استفاده از فرایندهای افزایش فشار و کاهش دما است. در مرحله بعد، نیتروژن و اکسیژن به کمک برج‌های تفکیک از یکدیگر جدا می‌شوند. این روش برای تولید اکسیژن مایع در حجم بالا به‌ویژه در صنایع پزشکی، داروسازی و فولاد کاربرد دارد.
۳. فرایندهای PSA و TSA
در این روش، هوای فشرده و خشک‌شده از طریق کمپرسور و درایر به برج‌های جاذب حاوی زئولیت هدایت می‌شود. زئولیت، مولکول‌های نیتروژن و سایر ناخالصی‌ها را جذب می‌کند و اکسیژن خالص از بالای برج خارج می‌شود. پس از اشباع شدن زئولیت، با کاهش فشار، گازهای جذب‌شده از آن آزاد می‌شوند. این چرخه به صورت مداوم بین برج‌های مختلف تکرار می‌شود. این روش به دلیل بهره‌وری و دقت بالا در بسیاری از صنایع به کار گرفته می‌شود.
تفاوت میان اکسیژن طبی و صنعتی در خلوص، کاربرد و فرایندهای تولید نهفته است. اکسیژن طبی باید استانداردهای دقیق خلوص و ایمنی را برای استفاده در درمان‌های پزشکی رعایت کند، در حالی که اکسیژن صنعتی عمدتاً در کاربردهای فنی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید مقاله تفاوت اکسیژن طبی و صنعتی: اکسیژن مایع
مصارف عمده گاز اکسیژن
گاز اکسیژن به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در صنایع مختلف و کاربردهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین مصارف آن شامل موارد زیر است:
۱. صنایع فلزی و ساختمانی
در تولید فولاد، آلومینیوم، شیشه و سرامیک، گاز اکسیژن برای افزایش دما، بهبود راندمان و ارتقای کیفیت فرایندهای ذوب به کار می‌رود.
۲. صنایع شیمیایی و پتروشیمی
در این صنایع، اکسیژن به عنوان ماده‌ای اصلی در تولید ترکیباتی مانند اسید نیتریک، اتیلن، پروپیلن و سایر مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳. کاربردهای پزشکی
اکسیژن طبی برای درمان بیماران با مشکلات تنفسی، سوختگی‌ها، عفونت‌ها و سایر شرایط پزشکی ضروری است.
۴. فضانوردی و غواصی
گاز اکسیژن به‌عنوان منبع تنفسی برای فضانوردان در مأموریت‌های فضایی و غواصان در اعماق دریا استفاده می‌شود.
۵. جوشکاری و برشکاری
در این فرایندها، اکسیژن نقش مهمی در افزایش دما و سرعت برش و جوش فلزات ایفا می‌کند و کیفیت نهایی را بهبود می‌بخشد.
این کاربردهای متنوع نشان‌دهنده اهمیت و نقش کلیدی گاز اکسیژن در صنایع مختلف و زندگی روزمره است.
تفاوت میان گاز اکسیژن طبی و صنعتی در چیست ؟
تفاوت اصلی میان گاز اکسیژن صنعتی و طبی در میزان ناخالصی‌های موجود در آن‌هاست، نه در خلوص.
- گاز اکسیژن صنعتی معمولاً دارای خلوصی در حدود ۹۹.۵% و بالاتر است و برای استفاده در صنایع مختلف مانند جوشکاری، فولادسازی و پتروشیمی به کار می‌رود.
- گاز اکسیژن طبی بر اساس استاندارد ملی ایران (شماره ۳۲۴۰) باید دارای خلوص ۹۹% و بالاتر باشد و برای استفاده در زمینه‌های پزشکی، به ویژه برای درمان بیماری‌ها و نیازهای تنفسی بیمارانی که به اکسیژن اضافی نیاز دارند، استفاده می‌شود.
یکی از تفاوت‌های عمده دیگر، وجود ناخالصی‌ها در هر نوع اکسیژن است. در گاز اکسیژن صنعتی، ناخالصی‌ها می‌توانند شامل گازهای مختلفی باشند که برای فرآیندهای صنعتی مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما در گاز اکسیژن طبی، ناخالصی‌ها باید به دقت کنترل و اندازه‌گیری شوند تا از ایمنی بیماران اطمینان حاصل گردد. این اندازه‌گیری‌ها شامل آزمون‌های کمی (برای مثال، اندازه‌گیری کربن مونواکسید، رطوبت و دی اکسید کربن) و آزمون‌های کیفی (برای سنجش بو و مواد اکسیدکننده) می‌شود تا از هرگونه آلودگی خطرناک جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید مقاله تفاوت اکسیژن طبی و صنعتی: نیتروژن مایع
ناخالصی های مجاز موجود در گاز اکسیژن طبی چه میزان است؟
همانطور که در پاراگراف فوق اشاره گردید تفاوت میان گاز اکسیژن طبی و صنعتی با توجه به میزان ناخالصی های موجود معین می گردد که میزان ناخالصی های مجاز در گاز اکسیژن طبی مطابق با استاندار ملی ۳۲۴۰ به شرح زیر می باشد:
| ردیف | ویژگی | حد استاندارد | روش آزمون |
|
۱ |
غلظت گاز اکسیژن | حداقل % ۹۹ حجمی | شیمیایی، گاز سنج ها |
|
۲ |
بوی گاز | بدون بو باشد | شیمیایی کیفی |
|
۳ |
کربن دی اکسید | حداکثر ۳۰۰ پی پی ام | شیمیایی کیفی، گاز سنج ها |
|
۴ |
کربن منوکسید | حداکثر ۵ پی پی ام | گاز سنج ها |
|
۵ |
رطوبت گاز | حداکثر ۶۷ پی پی ام | دستگاه نقطه شبنم |
|
۶ |
مواد اکسیدکننده | عاری از مواد اکسیدکننده باشد | شیمیایی کیفی |
“جدول ۱ – ویژگی های گاز اکسیژن برای مصارف پزشکی“
گاز اکسیژن طبی را از چه مراکز تهیه نماییم؟
برای تامین گاز اکسیژن طبی مورد نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، لازم است که این گازها تنها از مراکز مجاز تولید گاز اکسیژن طبی که دارای پروانه علامت استاندارد و اعتبار لازم طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۳۲۴۰ (گاز اکسیژن برای مصارف پزشکی – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون) باشند، تهیه شود. این مراکز مجاز موظف به انجام آزمون‌های دقیق خلوص‌سنجی برای هر محموله تولیدی هستند و باید ویژگی‌ها و ناخالصی‌های گاز اکسیژن را بر اساس استانداردهای ملی اندازه‌گیری و کنترل کنند.
در این زمینه، شرکت سیال تأمین رهام به عنوان یک تامین‌کننده معتبر، اکسیژن مایع با خلوص طبی را برای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تأمین می‌کند. همچنین این شرکت مخازن ذخیره و دوئرهای کرایوژنیک اکسیژن مایع، سیلندرهای گاز اکسیژن، نیتروس اکساید، و انتونوکس را به همراه تجهیزات مربوطه از جمله دستگاه خلوص‌سنج اکسیژن برای مراکز درمانی و بیمارستان‌ها عرضه می‌کند.
بیشتر بخوانید مقاله تفاوت اکسیژن طبی و صنعتی: آرگون مایع
————————————————–
منابع: