دی اکسید کربن | گاز کربنیک

گاز کربنیک

دی اکسید کربن (گازکربنیک) چیست؟

 

دی اکسید کربن (گازکربنیک) یک مولکول دو اتمی است که از یک اتم کربن و دو اتم اکسیژن تشکیل شده است. فرمول شیمیایی آن CO2 است.

 

دی اکسید کربن یک گاز بی رنگ و بی بو است که در اتمسفر زمین به مقدار حدود 0.04 درصد وجود دارد. دی اکسید کربن در فرآیندهای زیست شناسی مانند تنفس، فتوسنتز و تجزیه مواد آلی نقش مهمی دارد.

 

همچنین دی اکسید کربن در صنعت، پزشکی، خوراک و نوشیدنی ها به عنوان یک عامل خنثی ساز، حلال، محافظ و تحریک کننده استفاده می شود. دی اکسید کربن همچنین یک گاز گلخانه ای است که باعث افزایش دمای زمین می شود.

 

ویژگی های دی اکسید کربن (گازکربنیک)

 

دی اکسید کربن دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را به یک ماده شیمیایی کاربردی تبدیل نموده است، ویژگی‌های اصلی دی اکسید کربن عبارتند از:

  • دمای پایین: دی اکسید کربن بصورت مایع و جامد دارای دماهای بسیار پایین (حدود 78- درجه سانتی گراد) میباشد. این ویژگی دی اکسید کربن را به یک ماده مناسب برای خنک کردن و نگهداری در دماهای پایین تبدیل می‌کند.
  • بی اثر بودن: دی اکسید کربن کاملا بی اثر و عاری از اکسیژن است. این ویژگی مهم و همچنین عدم واکنش پذیری این گاز در شرایط محیطی سبب گردیده تا دی اکسید کربن در فرآیند اطفا حریق به روش اکسیژن زدایی مورد استفاده قرارگیرد.
  • بی‌رنگ و بی‌بو: دی اکسید کربن بی‌رنگ و بی‌بو است، این گاز در حضور رطوبت تبدیل به اسید کربنیک شده که بویی اسیدی و نسبتا تیز ایجاد مینماید.

 

به طور کلی، ویژگی‌های دی اکسید کربن بصورت گاز، مایع و همچنین جامد (یخ خشک) آن را به یک ماده مفید در بسیاری از صنایع تبدیل کرده و موجب استفاده گسترده از آن در علم و صنعت شده است.

 

کاربردهای دی اکسید کربن (گازکربنیک) چیست؟

 

کاربردهای دی اکسید کربن (گازکربنیک) بسیار متنوع و گسترده است. برخی از این کاربردها عبارتند از:

 

  • تولید نوشابه های گازدار و سودا: با حل کردن دی اکسید کربن تحت فشار در آب، نوشابه های گازدار و سودا به وجود می آیند. این نوشیدنی ها باعث به وجود آمدن حس تازگی در دهان مصرف کننده می شوند .
  • خاموش کردن آتش: با استفاده از دی اکسید کربن تحت فشار، مانع رسیدن اکسیژن به منبع آتش شده و آتش را خفه می کند. سیلندرهای تحت فشار گاز اطفا حریق دی اکسید کربن بصورت بدون درز و در اوزان 4 الی 45 کیلوگرمی مورد استفاده قرار میگیرد.
  • استخراج نفت: با تزریق دی اکسید کربن به چاه های نفت، باعث افزایش فشار در لایه های زیرزمین شده و نفت را به سطح بالاتر پمپ می کند. همچنین باعث جلوگیری از خوردگی لوله ها و تجمع آب در لایه های نفت شده و بازده استخراج را بالا می برد .
  • ریخته گری: دی اکسید کربن ، با تزریق در قالب های ریخته گری نه تنها سبب انجماد و شکل گیری سریع تر ماهیچه ها گردیده، بلکه سبب اکسیژن زدایی و جلوگیری از اکسیداسیون سطح فلز مذاب و در نتیجه افزایش کیفییت محصول نهایی میگردد.
  • ليزر: با استفاده از دي‌آكسيد كربن به عنوان يكي از اجزاء تشکیل دهنده گاز مولد ليزر، پرتوي قابل كاربردی در صنایع جوشكاري، برش، حك‌كاري، پزشكي و اندازه‌گيري ايجاد مینماید.
  • کشت و رشد گیاهان: با افزایش غلظت دی اکسید کربن در محیط گلخانه ها، فرآیند فوتوسنتز گیاهان تسریع شده و رشد و عملکرد آن ها بهبود می یابد. برخی از گلخانه ها، از دی اکسید کربن تولید شده توسط سوخت های فسیلی برای افزایش غلظت دی اکسید کربن در محیط استفاده می کنند .
  • صنایع شیمیایی و دارویی: با استفاده از دی اکسید کربن به عنوان ماده خام یا حلال، محصولات شیمیایی و دارویی مختلفی تولید می شوند. برخی از این محصولات عبارتند از: متانول، اوره، سالیسیلات، بنزوئات، سوربات، باربیتورات و آسپیرین .
  • بسته بندی مواد غذایی: با استفاده از دی اکسید کربن به عنوان گاز پرکننده در بسته بندی مواد غذایی، باعث جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچ ها شده و عمر نگهداری مواد غذایی را افزایش می دهد. برخی از مواد غذایی که با استفاده از دی اکسید کربن بسته بندی می شوند عبارتند از: گوشت، ماهی، پنیر، نان، سالاد و محصولات لبنی همچنین این گاز یکی از اجزاء مخلوط گازی پر مصرف MAP (اتمسفر اصلاح شده) میباشد.

نمونه کارها

کاربردهای دی اکسید کربن درحالت جامد (یخ خشک) چیست؟

 

یخ خشک دی اکسید کربن جامد است که در دمای 78.5 – درجه سانتی گراد تصعید شده و از حالت جامد به گاز تبدیل می شود .

 

  • یخ خشک به عنوان ماده خنک کننده در صنایع مختلف پزشکی، کشاورزی، مواد غذایی، ساخت و ساز و همچنین رستوران ها، مراسم ها، دفع حشرات و غیره استفاده می شود.
  • یخ خشک برای بارور کردن ابرها، خاموش کردن مواد نفتی، تولید دود و مه، جرم گیری و رسوب زدایی، از بین بردن زگیل و سایر نواقص پوستی، حفاظت از تجهیزات پزشکی و نمونه های آزمایش، و نابود کردن لانه جوندگان نیز کاربرد دارد.

 

موارد ایمنی و خطرات استفاده از دی اکسید کربن (گاز کربنیک)

 

  • دی اکسید کربن می تواند باعث خفگی، سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه، ضعف، تشنج و حتی مرگ شود اگر به مقادیر زیاد تنفس شود. این خطر در محیط های بسته بالاتر است.
  • دی اکسید کربن اگر به صورت مایع یا جامد با پوست یا چشم تماس داشته باشد می تواند باعث سوختگی سرما یا آسیب بافت های نرم شود.
  • دی اکسید کربن اگر به صورت اسید کربنیک در آب حل شود می تواند باعث خوردگی لوله ها، تجهیزات یا مخازن شود.
  • دی اکسید کربن اگر به صورت گاز در جو منتشر شود می تواند باعث افزایش اثر گلخانه ای و تغییرات آب و هوایی شود.

 

 

نحوه خرید و تامین دی اکسید کربن (گاز کربنیک)

 

دی اکسید کربن (گاز کربنیک) به سه صورت گاز در سیلندرهای گاز تحت فشار بدون درز، جامد (یخ خشک) در جعبه های بسته بندی مناسب و بصورت مایع در مخازن دو جداره حمل و ثابت نگهداری و مورد بهره برداری قرار میگیرد.

 

شرکت سیال تامین رهام امکان فراهم سازی دی اکسیدکربن در سه حالت گاز، مایع و جامد، دوئر ها و مخازن ذخیره و حمل دی اکسید کربن را در احجام و اوزان مختلف برای مصرف کنندگان خرد و کلان محیا گردانیده است.

گاز کربنیک